مقایسه کارکردهای اجرایی در دانش آموزان دارای علایم اختلال شخصیت مرزی و وسواسی- جبری

کارکردهای اجرایی عملکرد مناطق مربوط به لوب پیشانی مغزند. براساس پیشینه ی موجود در ادبیات پژوهشی، این کارکردها در بزرگسالان مبتلا به دو اختلال شخصیت مرزی و وسواسی- جبری دارای نقایص جدی است. باتوجه به اهمیت روانپزشکی این دو اختلال از نظر شیوع و میزان آسیب وارده بر بیمار و در نظر گرفتن این موضوع که دو اختلال مذکور در گروه سنی نوجوان نیز شیوع چشمگیری دارند، در پژوهش حاضر بر آن بوده ایم تا این کارکردها را در دو اختلال شخصیت مرزی و وسواسی- جبری و بر روی نوجوانانی که دارای نشانه های دو اختلال مذکورند، مورد بررسی و مقایسه قرار دهیم. بدین منظور 820 نفر از کل جامعه ی دانش آموزان شهرستان خوی در مهر و آبان 1392 به روش تصادفی خوشه ای انتخاب شده و آزمون فرم کوتاه چندوجهی شخصیتی مینه سوتا 71 سوالی به صورت گروهی بر روی آن ها اجرا شد. سپس نیمرخ مربوط به هر دانش آموز بررسی شده و سه گروه 16 نفری بر اساس دارا بودن نیمرخ اختلال شخصیت مرزی، وسواسی- جبری و همچنین فاقد علایم مرضی از 791 نفری که پرسشنامه هایشان قابل ترسیم نیمرخ بود، انتخاب شدند. کارکردهای اجرایی با استفاده از اجرای انفرادی آزمون های اثر استروپ، دسته بندی کارت های ویسکانسین، سیالیت واژگانی، برج لندن و tmt اندازه گیری شده و داده های حاصل با آزمون تحلیل واریانس چندمتغیری مانوا در سه گروه مقایسه شدند. نتایج نشان داد که نوجوانان با علایم اختلال شخصیت مرزی در آزمون های اثر استروپ و دسته بندی کارت های ویسکانسین عملکرد پایین تری نسبت به گروه سالم داشتند. از این رو به نظر می رسد که این نوجوانان در تفکر انتزاعی، انعطاف پذیری شناختی و بازداری نسبت به گروه سالم دارای نقایص معنی داری اند. این یافته با بیشتر نتایج پژوهش های پیشین بر روی بزرگسالان همخوانی داشت. همچنین نوجوانان با علایم اختلال وسواسی- جبری به طور معنی داری تعداد طبقات کمتری را در آزمون ویسکانسین نسبت به گروه سالم به دست آوردند که به نظر می رسد به نقص آن ها در انعطاف پذیری شناختی و تفکر انتزاعی همانند گروه بزرگسالان موجود در ادبیات پژوهشی باشد. با این تفاوت که علیرغم نمرات پایین تر این گروه در زمینه ی بازداری و حافظه ی کاری کلامی تفاوت ها معنی دار نبود که احتمالاً به تفاوت ویژگی های زود آغاز بودن این اختلال با شروع در بزرگسالی مربوط باشد. در مقایسه ی میان دو گروه با علایم مرضی نیز گروه وسواسی- جبری نسبت به گروه اختلال شخصیت مرزی آزمون برج لندن را در تعداد حرکات بیشتری انجام دادند. نتایج پژوهش، دقت نظر بیشتر بر روی این کارکردها و ارتباط آن ها با علایم مرضی در نوجوانان را خاطر نشان کرده و انگیزه ی پژوهش های جدید بیشتری در این مورد را فراهم می آورد.